લોકદેવતા કલ્લાજી રાઠોડ
રાજસ્થાનમાં માતૃભૂમિની રક્ષા માટે ઘણા નાયકોએ તેમના જીવનનું બલિદાન આપ્યું, જેણે તેમની છબી લોકદેવતા જેવી બનાવી. કલ્લાજી રાઠોડ આવા જ એક મહાન માણસ હતા. તેમનો જન્મ અશ્વિન શુક્લ 8, વિક્રમ સંવત 1601 ના રોજ મેંડતા રાજવી પરિવારમાં થયો હતો.
તેમના પિતા આસા સિંહ હતા, જે મેંડતાના રાવ જૈમલના નાના ભાઈ હતા. ભક્તિમતી મીરાબાઈ તેમની ફુઈબા હતા. કલ્લાજીને બાળપણથી જ સામાન્ય શિક્ષણ તેમજ યોગાભ્યાસ, દવા અને હથિયાર ચલાવવામાં રસ હતો. તેમણે પ્રસિદ્ધ યોગી ભૈરવનાથ પાસેથી યોગનું શિક્ષણ મેળવ્યું હતું.
તે જ સમયે, મુઘલ આક્રમણખોર અકબરે મેંડતા પર હુમલો કર્યો. રાવ જૈમલના નેતૃત્વ હેઠળ, આસા સિંહ અને કલ્લા જી અકબર સામે હિંમતભેર લડ્યા; પરંતુ સફળતા ન જોઈને રાવ જૈમલ તેમના પરિવાર સાથે ઘેરામાંથી બહાર આવ્યા અને ચિત્તોડ પહોંચ્યા. રાણા ઉદય સિંહે તેમનું સ્વાગત કર્યું અને તેમને બદનોરની જાગીર આપી. રાંધલપુરની જાગીર આપીને કલ્લાજીને ગુજરાતની સરહદે આવેલા વિસ્તારના રક્ષક તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા.
થોડા સમય પછી કલ્લાજીના લગ્ન શિવગઢના રાવ કૃષ્ણદાસની પુત્રી કૃષ્ણ સાથે થયા. દ્વારાચારના સમયે જ્યારે તેની સાસુ આરતી કરી રહી હતી, ત્યારે રાણા ઉદય સિંહને સંદેશો મળ્યો કે અકબરે ચિત્તોડ પર હુમલો કર્યો છે, તેથી તરત જ સૈન્ય સાથે ત્યાં પહોંચો. કલ્લાજીએ લગ્નની ઔપચારિકતાઓ પૂર્ણ કરી અને તેમની પત્નીને જલ્દી પાછા આવવાનું કહીને ચિત્તોડની યાત્રા કરી.
મહારાણાએ જૈમલને સેનાપતિ તરીકે નિયુક્ત કર્યા. અકબરની સેનાએ ચિત્તોડને ચારે બાજુથી ઘેરી લીધું. મેવાડી નાયકો કિલ્લો છોડીને દુશ્મનોને નુકસાન પહોંચાડ્યા પછી હુમલો કરશે અને પછી કિલ્લાપર પાછા આવે. ઘણા દિવસોના સંઘર્ષ પછી, જ્યારે ક્ષત્રિય નાયકોની સંખ્યા ઘણી ઓછી રહી, ત્યારે સેનાપતિ જૈમલે નક્કી કર્યું કે છેલ્લા સંઘર્ષનો સમય આવી ગયો છે. તેમણે તમામ સૈનિકોને કેસરી સાફા પહેરવાની સૂચના આપી.
આ સંદેશનો અર્થ સ્પષ્ટ હતો. 23 ફેબ્રુઆરી 1568 ની રાત્રે, ચિત્તોડના કિલ્લામાં હાજર તમામ ક્ષત્રિયાણી જૌહર કર્યું અને બીજા દિવસે 24 ફેબ્રુઆરીના રોજ, મેવાડી વીરે કિલ્લાના દરવાજા ખોલ્યા અને ભૂખ્યા સિંહની જેમ મુઘલ સેના પર હુમલો કર્યો. ભીષણ યુદ્ધ થયું.
રાઠોડ જૈમલને પગમાં ગોળી વાગી હતી. તેમને લડવાની તીવ્ર ઈચ્છા હતી; પણ તે ઊભો થવાનો નહોતો. આ જોઈને કલ્લાજીએ જૈમલને બંને હાથમાં તલવાર આપી અને તેને પોતાના ખભા પર બેસાડ્યો. આ પછી કલ્લાજીએ પણ બંને હાથમાં તલવારો લીધી.
ચારેય તલવારો વીજળીની ઝડપે ચાલવા લાગી. પૃથ્વી મુઘલોની લાશોથી ઢંકાયેલી હતી. જ્યારે અકબરે આ જોયું ત્યારે તેને લાગ્યું કે બે માથા અને ચાર હાથ ધરાવતો કોઈ ભગવાન લડી રહ્યો છે. આ યુદ્ધમાં બંનેને ગંભીર ઈજા થઈ હતી. કલ્લા જીએ જયમલને નીચે ઉતારીને ઈલાજ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો; પરંતુ તે જ સમયે એક દુશ્મન સૈનિકે પાછળથી હુમલો કર્યો અને તેનું માથું કાપી નાખ્યું. શિરચ્છેદ કર્યા પછી પણ તેનું ધડ લાંબા સમય સુધી લડતું રહ્યું.
